Không thể không thanh toán tội ác của chế độ cộng sản

Ben Macintyre - Lê Diễn Đức dịch

Cách đây một phần tư thế kỷ chế độ của Nicolae Ceausescu sụp đổ, nhưng những tội ác của nhà cầm quyền Cộng sản vẫn chưa được giải quyết. Bộ máy của chế độ Cộng sản này chưa bao giờ được đưa ra công lý.

Trong tuần qua đánh dấu 25 năm kể từ khi nhà độc tài Nicolae Ceausescu Romania và vợ Elena, bị giết chết. Cũng từng ấy năm họ đã cai trị Rumani.

Năm 1989, sau cuộc cách mạng chống lại chế độ cộng sản ở Rumani, người ta đã đưa họ ra xét xử và thi hành án nhanh một cách đáng ngạc nhiên.

Bối cảnh xử bắn cặp vợ chồng toàn năng này diễn ra vào ngày Giáng sinh năm 1989, gây sốc cho tới hôm nay cũng như một phần tư thế kỷ trước.

Ban đầu, trong thời gian đọc bản án của tòa, hai vợ chồng vẫn giữ thái độ hung hăng. Sau đó họ lớn tiếng chửi rủa. Khi những người lính nhảy dù trói tay họ lại, họ mới ngạc nhiên và tức giận.

Camera cố tình chiếu vào chiếc vòng có giá trị trên cổ tay của bà Elena. Một vài giây sau, một loạt súng máy nổ. Hai vợ chồng đứng ở góc sân tòa án. Họ đổ sụp xuống rất nhanh.

Chỉ mới bốn ngày trước đó bạo chúa Rumani còn đứng trên ban công của Toà nhà Nhân dân hoành tráng - bây giờ là trụ sở quốc hội - nhìn ra Quảng trường Bucharest và nói to với đám đông về những ưu điểm của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa. Ông ta, một người thợ đóng giày, đã hoang tưởng đến quái đản - đỏng đảnh, mù quáng với tất cả mọi thứ và tàn bạo. Khi từ đám đông nghe thấy tiếng huýt sáo chế giễu và la ó, khuôn mặt nhà độc tài nhăn nhó hoài nghi. Ông cố gắng trấn an họ bằng lời hứa tăng lương. Nhưng cuối cùng ông phải trốn chạy bằng máy bay trực thăng đợi sẵn trên mái nhà.

Cuộc cách mạng Rumani đã kết thúc giai đoạn đau khổ của 42 năm bị áp đặt bởi nhà nước Cộng sản. Nhà độc tài đã xây dựng cho mình cung điện nguy nga, nhưng đưa quốc gia này vào tình trạng nghèo đói không thể tưởng tượng. Tuân phục tuyệt đối được thực thi một cách dã man bằng mạng lưới cảnh sát mật Securitate (Cục An ninh Nhà nước).

Giống như tất cả các cuộc cách mạng - từ cuộc Cách mạng Pháp đến Mùa xuân Ả Rập - cuộc cách mạng này cũng hứa hẹn nhiều hơn điều nó có thể làm.

Tuy nhiên, kể từ Ceausescu bị bắn chết dã man, đất nước trông về phía Tây nhiều hơn so với phía Đông. Và chắc chắn - không bao giờ nhìn lại phía sau.

Trong năm 2004  Rumani gia nhập Liên minh Quân sự Bắc Đại Tây Dương NATO. Ba năm sau đó - vào Liên minh châu Âu. Cho đến khi nền kinh tế toàn cầu suy thoái, Romania có mức tăng trưởng ấn tượng. Mức sống đã được cải thiện không thể tưởng tượng. Không nhìn còn thấy hình ảnh những trẻ mồ côi Romania bị xích vào cũi làm cả thế giới kinh sợ, khi chế độ Ceausescu sụp đổ và trên truyền hình có thể nhìn thấy tội ác của chế độ.

Tổng thống mới Klaus là thành viên của một nhóm nhỏ nói tiếng Đức. Ông hứa sẽ thắt chặt quan hệ với phương Tây và tiến hành một chiến dịch truy quét tham nhũng. Ông được ca ngợi như là một người tương phản hoàn toàn với chế độ Ceauşescu - để chứng minh, cuối cùng ông đã có ý tưởng mới sau một phần tư thế kỷ.

Tuy nhiên, trong lịch sử Rumani vẫn còn tồn tại một khoảng trống. Các vết thương trong ký ức tập thể của 25 năm qua không ai dám chạm vào nó. Nó nói với chúng ta rằng cuộc cách mạng vẫn chưa hoàn thành. Người ta chưa nhổ tận rễ. Chưa bao giờ điều tra đầy đủ tội ác dưới thời Ceauşescu. Những kẻ phạm tội chưa bao giờ xuất hiện trước tòa án. Nạn nhân chưa bao giờ được phục hồi. Họ cũng không chờ được sự bồi thường. Từ Đức Quốc xã, đến Nam Phi và từ Chile, từ Bắc Ireland, từng quốc gia phải vật lộn với các vấn đề của sự hiểu biết và ăn năn về những tội ác khủng khiếp của thế kỷ 20.

Tuy nhiên, Rumani chưa bao giờ trải qua giai đoạn như là một loại phấn chấn quốc gia. Trong năm 1989 người ta vứt vào thùng rác lịch sử Cộng sản, thậm chí không cố gắng thâm nhập gần hơn với sự thực của nó. Hơn nữa, phần lớn nhiều kiến trúc sư của cuộc cách mạng đã từng tham gia vào những gì đã xảy ra trước đây.

Không giống như ở Cộng hòa Czech, Ba Lan và Hungary, Rumani đã không thực hiện - trong một thời gian - lệnh cấm hoạt động chính trị đối với lãnh đạo cộng sản.

 Tiến trình xét xử phô diễn vợ chồng Ceausescu là công việc của các đồng chí Cộng sản. Mặt trận Cứu quốc sau đó lên nắm quyền có rất nhiều mối quan hệ mơ hồ với chế độ cộng sản, dù người ta sử dụng trôi chảy ngôn ngữ của tự do dân chủ.

Chưa bao giờ người ta điều tra các quan chức cấp cao của thời Cộng sản. Người ta cho phép họ được nghỉ hưu nặc danh. Và trong một số trường hợp, thậm chí có người từng làm giàu nhờ các đặc ân của chế độ cũ.

Trong thời Cộng sản đã có khoảng 617 ngàn người chống đối bị ngồi tù. Người ta cũng xác nhận có 120 ngàn trong số họ đã chết trong tù. Bộ máy an ninh cực kỳ rộng lớn, sử dụng tra tấn có hệ thống và bắt bớ ngay cả những hình thức nhỏ nhất của sự phản kháng. Người ta cũng đã giết chết ít nhất một ngàn người đối lập.

Tuy nhiên, ngoại trừ một vài cố vấn của nhà độc tài, chưa bao giờ người ta truy nã bất kỳ quan chức nào. Cho đến bây giờ  hồ sơ lưu trữ đóng kín tại các Bộ nội vụ và Tư pháp vẫn là chủ chốt và chứng minh cho một thời kỳ sợ hãi trước công an mật vụ cộng sản Securitate.

Đất nước này chỉ thực hiện một bước nhỏ về trách nhiệm đạo đức và  pháp luật là không xoá bỏ thời hạn cho tội ác chống lại nhân loại.  

 Trong năm 2006, Tổng thống bấy giờ là Traian Basescu đã chính thức lên án những tội ác của thời Ceauşescu. Một năm sau đó cho thành lập Viện Nghiên cứu tội ác Cộng sản và Tuởng nhớ Người Rumani Di tản (IICCMER). Người ta đã lập một danh sách 170 người phải điều tra. Tuy nhiên chỉ diễn ra một quá trình truy tố. Alexandru Visinescu, 88 tuổi, ra tòa về việc trông coi nhà tù khét tiếng Ramnicu Sarat.

Các thế hệ trẻ có nguy cơ không biết gì về sự kiểm duyệt, trấn áp và kiểm soát toàn dân. Tại sao? Bởi vì không ai khuyến khích họ tìm hiểu.

Sách giáo khoa không đề cập tới những vấn đề vi phạm liên tục pháp luật dưới thời Ceauşescu. Gần 40 phần trăm thanh thiếu niên Rumani tin rằng trong thời kỳ cộng sản sống tốt hơn. Bất cứ ai xem những hình ảnh truyền hình của cuộc cách mạng Romania, sẽ không bao giờ quên. Những người bình thường chỉ được trang bị bằng đá, gạch và ý nghĩa riêng của họ về sự công bình, đã tấn công Toà nhà Nhân dân, pháo đài của chế độ Cộng sản. Trên cả Quảng trường là tiếng rầm rì lan toả theo cuộc cách mạng xảy ra.

Không ai có thể quên cảnh xử bắn nghiệt ngã Ceauşescus. Nhưng sự bóp nghẹt tự do lâu ngày của nhà độc tài mà người Romania trải nghiệm trước cuộc cách mạng, cùng với chạy trốn khỏi bộ nhớ của các kiến trúc sư của cuộc cách mạng... và trước sự hiện diện của công lý. Sự thật được khắc vào một trong các tượng đài di tích: "Chiến thắng vĩ đại của cộng sản dựa trên một điều là nó đẩy con người ra khỏi bộ nhớ".

Tổng thống mới của Rumani hứa hẹn một cuộc kiểm tra kỹ lưỡng về những gì đã xảy ra trước chế độ độc tài Nicolae Ceausescu, trong và sau khi nó sụp đổ. -

- Chúng ta chưa bao giờ thực hiện một phép tính lương tâm - Tổng thống mới cho biết. Có thể hoàn thành cuộc cách mạng năm 1989 và đối diện với quá khứ bằng cách mở ra cho người Romania một tương lai minh bạch.

Bản Việt ngữ © Lê Diễn Đức

-----------------------------------------------

* Bài được dịch từ nguyên bản tiếng Ba Lan, từ bài đăng trên nhật báo Ba Lan "Polska The Times", ngày 06 tháng 01 năm 2015 tại link: http://www.polskatimes.pl/artykul/3704904,rumunia-przez-25-lat-nie-rozliczono-zbrodni-rezimu-ceausescu-nowy-prezydent-chce-to-zmienic,1,id,t,sa.html